Alle kinderen volgen onderwijs op een school die past bij hun kwaliteiten en mogelijkheden. Ook als zij extra ondersteuning nodig hebben. Dat is het uitgangspunt van passend onderwijs. Omgaan met diversiteit in de klas maakt de lespraktijk voor leraren uitdagend en boeiend, maar soms ook lastig. Tijdens de Nationale Onderwijstentoonstelling (NOT) 2015, van dinsdag 27 tot en met zaterdag 31 januari, delen experts Peter Mol en Ton Eimers hun kennis over passend onderwijs en diversiteit in de klas met bezoekers. Ton Eimers richt zich daarbij op het MBO.
Ton Eimers, directeur Kenniscentrum Beroepsonderwijs Arbeidsmarkt, is door Profiel uitgenodigd om een presentatie te geven over onderzoek dat hij en zijn collega’s uitvoeren naar de invoering van passend onderwijs in het MBO. “In het MBO gold al langer de Wet gelijke behandeling op grond van handicap of chronische ziekte. Dat houdt in dat studenten met een beperking gelijke kans moeten hebben op deelname aan een beroepsopleiding”, legt Eimers uit. “Verschil is nu wel dat passend onderwijs in het MBO niet alleen hoeft te gaan over studenten met een beperking. Het gaat over alle studenten met een ondersteuningsbehoefte, waarop dan ook gebaseerd.”
In het MBO is het vooral spannend of scholen hun budget voor passend onderwijs alleen zullen inzetten voor studenten met een geïndiceerde beperking, of dat er voor de gehele groep van zorgstudenten een beroep op kan worden gedaan. Er zijn immers genoeg jongeren die vanwege leerproblemen, leerachterstanden, sociale problematiek, schuldenproblematiek, thuisproblematiek, kortom allerlei problemen die niet te maken hebben met een handicap of beperking, hun opleiding niet zonder meer kunnen vervolgen. Komen zij ook in aanmerking voor passend onderwijs? Ton Eimers, directeur Kenniscentrum Beroepsonderwijs Arbeidsmarkt vertelt: “Wat we nu vooral zien is dat scholen in eerste instantie de huidige lijn voortzetten, dus dat er een tweedeling blijft tussen voorzieningen voor studenten met een beperking en de overige zorgstructuur. Op dit moment hebben we nog geen zicht op het aantal scholen dat op de oude voet verder gaat en in hoeverre scholen passend onderwijs voor alle studenten in willen zetten. Laatstgenoemde groep scholen is van mening dat het niet gaat om wat een student heeft en waardoor dat komt, maar om wat hij of zij nodig heeft en hoe dat het beste kan worden geboden.”
Zorgstructuur
Passend onderwijs vraagt ook in het MBO veel van de mensen voor de klas. Eimers: “Docenten moeten specifieke zorgbehoeften herkennen. Dat is ingewikkeld. Maar met name door de actieve aanpak van het voortijdig schoolverlaten hebben MBO-scholen daar de laatste jaren enorme ontwikkelslagen in gemaakt. Elke MBO-instelling heeft tegenwoordig een uitgebreide zorgstructuur, met eerstelijnsvoorzieningen, vormen van ondersteuning en goede doorverwijzing. Binnenschools kunnen de instellingen zelf al heel ver gaan in het verlenen van extra begeleiding en zorg. Passend onderwijs is dus een voortzetting van ontwikkelingen die al veel langer aan de gang zijn in het MBO. Daarnaast is de MBO Raad speciale kenniskringen passend onderwijs gestart, waar docenten en begeleiders ook veel profijt van hebben.”
Toelatingsbeleid
Spannend is ook of passend onderwijs effect gaat hebben op het toelatingsbeleid van de MBO-instellingen. “Sommige mensen zijn bang dat instellingen kritischer worden bij het aannamebeleid”, weet Eimers. “Instellingen worden afgerekend op kwaliteit, hoog rendement en weinig uitval. Het voortijdig staken van de studie is niet in het belang van de student, maar ook niet in het belang van een instelling. Daarom is het belangrijk dat er een goede intake plaatsvindt en er een realistisch perspectief wordt geboden. Het is soms heel lastig om de geschiktheid voor een opleiding voor studenten met beperkingen en zorgbehoeften in te schatten. Aan de ene kant moet je studenten geen valse verwachtingen willen geven. Aan de andere kant wil je niemand uitsluiten.”
Inclusief onderwijs
Het MBO is van zichzelf al heel gedifferentieerd qua leeftijd van studenten, vooropleiding, mate van ondersteuningsbehoefte etcetera. Docenten zijn daar ook aan gewend. Eimers verwacht dan ook niet dat de invoering van passend onderwijs tot problemen zal leiden in het MBO. “Passend onderwijs past juist heel erg bij hoe het MBO zich aan het ontwikkelen is”, aldus Eimers. “Maar natuurlijk blijft er een spanningsveld tussen enerzijds de beweging die kwaliteitsverhoging tot doel heeft, en anderzijds het bedienen van alle jongeren met een diversiteit aan ondersteuningsvragen. Het streven blijft inclusief onderwijs, onderwijs dat niemand uitsluit.”